Δευτέρα 31 Μαρτίου 2008

Προβιοτικά (probiotics) και Πριβιοτικά (prebiotics)

Καθημερινά συναντάμε όλο και περισσότερα προϊόντα διατροφής που είναι εμπλουτισμένα με προβιοτικά και πριβιοτικά. Ωστόσο, τέτοια προϊόντα δεν είναι καινούργια στην διατροφή του ανθρώπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το παραδοσιακό πρόβειο αλλά και το αγελαδινό γιαούρτι. Όλα τα γιαούρτια γίνονται από την μίξη του γάλακτος με συγκεκριμένες καλλιέργειες βακτηρίων. Στα «ζωντανά» γιαούρτια οι καλλιέργειες των βακτηρίων που χρησιμοποιήθηκαν συνεχίζουν να είναι ζωντανές ακόμα και την στιγμή της κατανάλωσής τους.

Σε γενικές γραμμές, ο σκοπός των προβιοτικών και των πριβιοτικών είναι να περιορίζουν τη δράση παθογόνων οργανισμών με τελικό αποτέλεσμα να ενισχύεται η υγεία του οργανισμού-δέκτη. Τα προβιοτικά ορίζονται ως ζωντανά μικροβιακά διατροφικά συμπληρώματα τα οποία επηρεάζοντας την μικρό-χλωρίδα του γαστρεντερικού συστήματος μπορούν να έχουν θετική επίδραση στην υγεία του οργανισμού-δέκτη, (Roberfoid, 2000). Εξ’ ορισμού, τα προβιοτικά πρέπει να πληρούν ορισμένα χαρακτηριστικά προκειμένου να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις βιομηχανίες τροφίμων όπως:

  1. Δεν θα πρέπει να είναι παθογόνα στον οργανισμό-δέκτη. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να προκαλούν ασθένειες, ούτε να είναι τοξικά.
  2. Θα πρέπει να αντέχουν σε όξινες συνθήκες, ώστε να φτάνουν ζωντανά στο έντερο.
  3. Θα πρέπει να μπορούν να εγκατασταθούν στο έντερο (δυνατότητα προσκόλλησης)
  4. Θα πρέπει να μπορούν να παράγουν ουσίες που να αναστέλλουν την ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών.
  5. Τέλος, θα πρέπει να αντέχουν στις συνθήκες παραγωγής και διατήρησης, ώστε το τελικό προϊόν να είναι ποιοτικά σταθερό.
Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις η χρήση των προβιοτικών είναι προβληματική. Αυτό συνήθως οφείλεται στο ότι οι επιλεγμένοι μικρό-οργανισμοί παρουσιάζουν μικρή βιωσιμότητα αλλά και μικρή ικανότητα προσκόλλησης στο έντερο. Τα πριβιοτικά αναπτύχθηκαν για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Τα πριβιοτικά ορίζονται ως τα διατροφικά στοιχεία που παραμένουν άπεπτα και είναι ικανά να επηρεάσουν την ανάπτυξη ή/και την δραστηριότητα συγκεκριμένων βακτηριδιακών ομάδων με τελικό αποτέλεσμα την βελτίωση της υγείας του οργανισμού-δέκτη (Gibson and Roberfoid, 1995). Οι ιδιότητες των πριβιοτικών είναι:

  1. Να μην παθαίνουν υδρόλυση ούτε να απορροφούνται από το γαστρεντερικό σύστημα.
  2. Να ενισχύουν την ανάπτυξη των ωφέλιμων βακτηρίων.
  3. Να μπορούν να ελέγχουν την μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου δημιουργώντας τις ανάλογες συνθήκες.

Τα προβιοτικά και τα πριβιοτικά αναπτύχθηκαν ραγδαία μετά το 2006. Τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε την χρήση των αντιβιοτικών ως παραγόντων που επηρεάζουν θετικά τον ρυθμό ανάπτυξης των εκτρεφόμενων ζώων στις βιομηχανίες τροφίμων (π.χ. χοιρινού, βοοειδών, πουλερικών αλλά και ψαριών) (AGP: antimicrobial growth promoters). Αυτό έγινε με την σκέψη ότι από την συνεχιζόμενη λανθασμένη και αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών μπορεί να δημιουργηθούν στελέχη βακτηρίων ανθεκτικά σε αρκετά αντιβιοτικά αλλά και ικανά να προσβάλουν τον άνθρωπο. Τα προβιοτικά και τα πριβιοτικά δεν περιορίζονται από κάποια νομοθεσία αφού τα πρώτα συνήθως είναι μέρος της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού-δέκτη, ενώ τα δεύτερα είναι κυρίως υδατάνθρακες.

Πηγές

Gibson G.R. and M.B. Roberfroid, 1995. Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics. Journal of Nutrition 125: 1401 – 1412

Roberfroid M.B., 2000. Prebiotics and probiotics: are they fanctional foods? American journal of Clinical Nutrition 71: 1682S – 1687S

2 σχόλια:

  1. Γειά και χαρά Α.Δ....ωραίο το post, κατάλαβα απολύτως τι είναι το Yakult :-)

    Πολλά προϊόντα βέβαια τώρα τελευταία κολλάνε και ένα "με probiotics" στο τίτλο τους για να μη μείνουν εκτός μόδας.

    Είναι εύκολο να καταλάβεις αν ένα προβιοτικό είναι προβληματικό ή -όπως και με πολλά άλλα πράγματα- αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να φανούν μετά απο παρατεταμένη χρήση;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γεία χαρά Α.Α.

    Σχετικά με την ερώτησή σου, τα βακτήρια εκείνα που επιλέγονται να χρησιμοποιηθούν ως προβιοτικά δεν θα πρέπει να είναι παθογόνα για τον οργανισμό που τα δέχεται. Ακόμα τα βακτήρια που επιλέγονται συνήθως προϋπάρχουν υπό κανονικές συνθήκες στον οργανισμό-δέκτη. Επιπλέον πριν βγεί στην παραγωγή ένα προϊόν πραγματοποιούνται πολλές εργαστηριακές δοκιμές. Τέλος η επίδραση ενός προβιοτκού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ο οργανισμός-δέκτης, η ποσότητα του προβιοτικού που δέχεται, αλληλεπιδράσεις από το περιβάλλον κ.ά., οπότε είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείται για την επίδραση του. Συνήθως τα μικροβιολογικά πειράματα διαρκούν από 2-3 εβδομάδες έως μερικούς μήνες. Γενικά πιστεύω πως ολα αυτά τα προϊόντα είναι ασφαλή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή